Có cách nào để các đơn vị phát hành chú ý đến tác phẩm của mình không? Làm thế nào để tăng tỷ lệ bán bản quyền sách cho nhà xuất bản?
Bản thân mình đã ra mắt 2 cuốn sách với hình thức tự xuất bản, nên khi đọc bài này, có lẽ bạn sẽ nghĩ mình chưa đủ kinh nghiệm. Thế nhưng, thực tế, cuốn sách đầu tay Nằm nghe gió thổi sau hè của mình có 2 đơn vị liên hệ mua bản quyền ngay sau khi mình công bố tự xuất bản. Chưa kể, công việc biên tập và chấp bút sách lại mang đến cho mình nhiều kinh nghiệm làm việc với các nhà phát hành, nhà xuất bản. Vì vậy, mình tin rằng những nội dung dưới đây chắc chắn sẽ cần cho bạn nào quan tâm đến chủ đề này.
Chất lượng bản thảo tốt
Nếu một bản thảo kém chất lượng, trình bày cẩu thả thì cho dù bạn có đầy đủ những yếu tố mình liệt kê phía sau thì chưa hẳn nhà xuất bản sẽ đồng ý mua bản quyền của bạn. Theo mình, để nhà xuất bản (NXB) hay các công ty phát hành chú ý đến, bản thảo của bạn phải có chất lượng tốt.
Vậy, bản thảo như thế nào gọi là “tốt”?
Đầu tiên, bản thảo phải dễ đọc. Thử tưởng tượng, nếu biên tập viên đọc bản thảo vài chục ngàn từ nhưng không hiểu tác giả muốn nói gì thì liệu họ có chọn tác phẩm này để xuất bản không? Do vậy bạn cần phải đảm bảo nội dung mình viết ra dễ đọc, dễ hiểu.
Nhưng đó là điều kiện cần để bạn bán bản quyền sách, điều kiện đủ là bản thảo phải có thông điệp cụ thể, rõ ràng; người viết có kỹ năng, truyền đạt nội dung sâu sắc, hấp dẫn, lôi cuốn khiến độc giả đọc từ trang đầu tiên đến trang cuối cùng. Thậm chí khi đọc xong, họ sẽ chủ động khoe với người khác về cuốn sách của bạn hay như thế nào, tuyệt vời ra sao. Để làm được điều này thì bạn luyện viết thật nhiều, cố gắng trau chuốt câu từ, diễn đạt,… cũng như đọc, học hỏi từ những cây viết giỏi để nâng cao kỹ năng.
Bạn đừng quên, để tạo thiện cảm từ cái nhìn đầu tiên thì bạn nên trình bày bản thảo chỉn chu, cẩn thận, rõ ràng, sạch đẹp. Lưu ý nên chọn font chữ dễ đọc, dễ nhìn (ví dụ font chữ truyền thống như Time New Roman hoặc font chữ không chân như Arial), căn lề hai bên, giãn dòng, viết đúng chính tả, viết hoa theo đúng quy định, trình bày dấu câu hợp lý.
Nội dung đáp ứng thị hiếu người đọc
Đây không phải là yếu tố quyết định nhưng nếu bản thảo đáp ứng nhu cầu đọc của thị trường, có lẽ cũng là một điểm cộng để nhà xuất bản xem xét tác phẩm của bạn.
Năm 2025, mọi người thường hay nói vui rằng “năm thanh lọc” khi hàng loạt những người nổi tiếng buôn bán hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng. Nhiều cơ sở sản xuất hàng giả gây ảnh hưởng đến sức khỏe của người tiêu dùng bị bóc trần. Một cuốn sách chia sẻ những mẹo hữu ích để giúp người tiêu dùng phân biệt hàng giả – hàng thật hoặc kể về những câu chuyện có chủ đề về sống xanh lành mạnh, tự sản xuất trồng trọt để tạo ra thực phẩm sạch cũng sẽ ghi dấu ấn với ban biên tập hơn.
Dĩ nhiên mình biết, làm thế nào để đón đầu hướng và tạo ra những tác phẩm đi trước thời đại không phải là chuyện đơn giản. Chúng ta cần nghiên cứu thị trường xem thử xu hướng độc giả bây giờ thích những thể loại nào, họ đang quan tâm hứng thú với chủ đề gì,… để có thể lên kế hoạch viết sách từ sớm.
Mình có một người bạn đam mê viết lách, bạn viết nhiều bản thảo nhưng tất cả đều để phủ bụi thời gian. Bạn còn chẳng nghĩ đến việc xuất bản vì cho rằng đó là chuyện xa vời. Cho đến khi mình biết được và gợi ý với bạn rằng. Nếu một giai đoạn nào đó, chủ đề bạn từng viết trong sách lại là là vấn đề nóng hổi mà công chúng quan tâm, vậy thì bạn đừng quên chớp thời cơ bằng cách chỉnh sửa lại bản thảo để gửi đi.
Đọc thêm:
7+ câu hỏi bạn cần trả lời khi tự xuất bản sách
Quy trình gửi bản thảo đến NXB hoặc nhà phát hành sách
Các loại chi phí xuất bản sách mà bạn cần biết để tự xuất bản sách
Quy trình tự xuất bản sách từ A đến Z – Để bạn hoàn thành giấc mơ trở thành tác giả sách
Danh tiếng của tác giả
Làm kinh doanh, chẳng ai muốn mình lỗ! Mình nghĩ điều này luôn đúng. Các đơn vị mua bản quyền sách của bạn, một phần để chắp cánh cho đứa con tinh thần của bạn lan tỏa sâu rộng, để những giá trị trong sách được đến với nhiều người. Nhưng một phần, các đơn vị cũng muốn cuốn cuốn sách mang lại giá trị (lợi nhuận) về cho doanh nghiệp. Bởi sau một đơn vị làm sách, là cả hàng chục, hàng trăm nhân viên lao động, từ đội ngũ biên tập, họa sĩ thiết kế, nhà in,… Vậy nên, các đơn vị mua bản quyền sách, không chỉ đánh giá tiềm năng cuốn sách của bạn mà đôi khi còn đánh giá độ danh tiếng của tác giả.
Những tác giả sách nổi tiếng như Nguyễn Nhật Ánh, Nguyễn Ngọc Tư,… luôn có lượng người hâm mộ đông đảo. Và tác phẩm của họ được xuất bản chắc chắn sẽ có lượt mua cao.
Mình nhớ cuối tháng 10.2025, khi thông tin tuyển tập thơ của nhà thơ Trần Dần được đơn vị Nhã Nam thông báo tái bản, hơn 1.000 cuốn sách đã được đặt mua nhanh chóng, để thấy được sự ủng hộ đông đảo từ những người yêu mến thơ nhà thơ.
Nếu một tác giả có sự ảnh hưởng nhất định, có lượng người hâm mộ theo dõi, đôi khi đó là lợi thế để bạn bán bán quyền sách cho các đơn vị xuất bản. Ví dụ, bạn có một Fanpage với 20.000 lượt theo dõi, bạn có một cộng đồng (group Facebook tập hợp những người thích đọc bài viết của bạn), YouTube có 50.000 lượt theo dõi,… thì đó là yếu tố có à bạn nhớ trình bày trong Book Proposal gửi đến ban biên tập.
Vậy thì, song song với việc viết sách, bạn vừa làm thương hiệu cá nhân như xây dựng một cộng đồng thích đọc những tác phẩm của bạn, xây dựng trang cá nhân, hoặc một kênh TikTok, YouTube với nhiều lượt theo dõi. Như mình chia sẻ, đây là cách giúp bạn bán bản quyền sách thuận lợi nhưng không phải là yếu tố quá quan trọng nhé. Nếu bạn không có tầm ảnh hưởng như ngược lại bản thảo xuất sắc thì cơ hội vẫn đang rộng mở nhé.
Độ độc đáo của tác phẩm
Nếu bạn viết lại những gì người khác đã viết, trừ trường hợp phải viết xuất sắc còn nếu không, rất khó để gây ấn tượng với các đơn vị xuất bản. Vậy nên khi chọn chủ đề viết sách cũng như chọn cách tiếp cận cho cuốn sách, bạn nhớ nghiên cứu thật kỹ nhé.
Dựa theo trải nghiệm mình nhiều năm viết sách của mình, một tác phẩm được xem là độc đáo sẽ có 2 điểm:
– Chủ đề mới lạ, chưa có cuốn sách nào tương tự trên thị trường, chưa có ai khai thác chủ đề này hoặc nếu có thì chỉ khai thác chung chung.
– Cách viết mới lạ, độc đáo, hấp dẫn, lôi cuốn (điều này dựa vào kỹ thuật của người viết)
Nếu bạn muốn viết một chủ đề đã có người viết rồi, vậy thì thử khai thác một khía cạnh, góc độ nào đó mới lạ hơn; hoặc nghiên cứu sâu sắc, kỹ lưỡng hơn. Thêm vào đó, bạn cũng có thể chọn một cách truyền tải mới lạ.
Thời Đại học, mình có đọc cuốn tiểu thuyết trinh thám Phía sau nghi can X của Higashino Keigo. Thông thường, một cuốn sách trinh thám sẽ đi theo lộ trình là vụ án xảy ra, cảnh sát vào cuộc để truy tìm hung thủ đúng không? Nhưng cuốn sách này đặc biệt bởi vì từ những trang đầu tiên, tác giả đã hé lộ cho người đọc biết được hung thủ là ai, thủ phạm là ai, cách thức ra tay như thế nào. Và thực sự đến cuối cùng, người đọc mới biết toàn bộ mọi chuyện. Higashino Keigo đã khéo léo giữ chân độc giả đi suốt từ đầu câu chuyện dù biết thủ phạm là ai cho đến tận cuối cùng. Với mình, đây là một cuốn sách có cách tiếp cận độc đáo.
Thuyết phục NXB bằng Book Proposal
Để bán bản quyền sách cho các đơn vị xuất bản, khi gửi bản thảo, bạn thử gửi kèm theo một bản đề xuất sách (hay còn gọi là Book Proposal). Trong bản đề xuất này, ngoài việc tóm tắt tác phẩm, giới thiệu tác giả bạn còn đưa ra những thông tin để thuyết phục đơn vị xuất bản chọn bản thảo của bạn.
Dĩ nhiên, việc làm sao để thuyết phục các đơn vị chọn bạn phụ thuộc vào sự đầu tư của bạn. Ví dụ như đưa ra những yếu tố để đơn vị xuất bản tin rằng tiềm năng của bản thảo này là vô cùng lớn, hoặc đưa ra một số phương án mà bạn có thể hỗ trợ truyền thông khi cuốn sách ra mắt. Nhìn chung, để bản thảo được lọt vào mắt xanh nhà xuất bản, chúng ta cần làm hết sức. Nếu bạn chưa biết viết Book Proposal như thế nào, đặt lịch tư vấn có phí 1:1 cùng mình nhé.
Một số tác giả mà mình biết đã bán bản quyền sách nhờ vào may mắn. Mặc dù chia sẻ điều này trong một bài viết chuyên môn không thuyết phục lắm, nhưng mình nghĩ luôn có những điều may mắn sẽ đến. Tháng 4.2025, mình từng biên tập một bản thảo của tác giả. Sau khi sách phát hành, bạn ấy chia sẻ niềm vui trên các trang mạng xã hội và vô tình lọt vào mắt xanh của nhà xuất bản. Sau đó, nhà xuất bản đã liên hệ với bạn để mua bản quyền sách để ra mắt vào cuối năm 2025. Cảm ơn bạn đã đọc một bài viết thật dài này và hy vọng rằng may mắn sẽ đến với bạn, cuốn sách của bạn sẽ sớm xuất hiện trên các nhà sách toàn quốc.
