Hướng dẫn viết sách chỉ trong 3 tháng – Giúp bạn trở thành tác giả (phần 2)

Trong phần 1 của loạt bài hướng dẫn viết sách chỉ trong 3 tháng, mình đã chia sẻ quy trình 4 bước viết sách giúp bạn dễ dàng hoàn thành cuốn sách. Tuy nhiên, mình cũng biết rằng, không phải lúc nào áp dụng 4 bước đó thì quá trình viết sẽ diễn ra suôn sẻ. Bởi ngoài kế hoạch, còn có những điều bạn cần lưu tâm khi viết, gồm: tông giọng của một cuốn sách, kỹ thuật viết cơ bản, kỹ thuật đào sâu phân tích nội dung, lưu ý khi sử dụng thông tin trích dẫn,…

Bài viết này, mình sẽ chia sẻ với bạn những điều trên dựa vào kinh nghiệm viết, biên tập hơn 10 cuốn sách (1 cuốn sách riêng, 7 cuốn chấp bút và 4 cuốn sách biên tập).

Lựa chọn giọng điệu khi viết

Giọng điệu viết và phong cách viết hoàn toàn khác nhau, tuy nhiên nhiều người viết vẫn còn nhầm lẫn.

Phong cách viết được xem là những nguyên tắc nhất quán mà người viết xây dựng trong xuyên suốt trong quá trình viết những tác phẩm khác nhau, thường được thể hiện qua từ ngữ, cách diễn đạt, giọng điệu,…

– Giọng điệu hay còn gọi là giọng văn, là cách người viết sử dụng từ/cụm từ, cách diễn đạt (đặt câu, so sánh, ví von,…) để tạo nên tác phẩm ấn tượng cho người đọc.

Hướng dẫn viết sách chỉ trong 3 tháng - Giúp bạn trở thành tác giả (phần 2)
Nguồn ảnh: Yong, Unsplash

Mình ví dụ để bạn dễ dàng hiểu rõ hơn nhé: Phong cách viết của mình là đơn giản, nhẹ nhàng, rõ ràng, đảm bảo những gì viết ra ai đọc cũng hiểu. Còn giọng điệu lại tùy thuộc vào từng nội dung mà mình viết. Chẳng hạn với sách Nằm nghe gió thổi sau hè, mình sử dụng giọng văn nhẹ nhàng mềm mại như thơ; với những bài viết trên mạng xã hội, mình dùng giọng điệu đơn giản, chân thành và đôi khi có sự hài hước. 

Như vậy, phong cách thường là nhất quán, ít khi thay đổi và nó là bản sắc, dấu ấn cá nhân của bạn. Còn giọng điệu chính là những điều bạn muốn thể hiện trong một (vài) tác phẩm nhất định.

Để hiểu sâu hơn về phong cách và giọng điệu, mình sẽ có một bài chia sẻ khác. Còn ở bài viết này, mình sẽ tập trung chia sẻ làm thế nào để lựa chọn giọng điệu viết phù hợp với cuốn sách của mình.

Để lựa chọn giọng điệu, trước hết bạn phải xem lại tác phẩm của mình viết cho ai, bạn muốn truyền tải thông điệp gì? Ví dụ, nếu bạn viết muốn viết một cuốn sách cho thiếu nhi, rõ ràng giọng điệu bạn sử dụng cần phải trong sáng, giản dị, đơn giản,… Bởi vì ở độ tuổi này, các bé không thể hiểu hết những ý đồ trong những câu viết dài, diễn đạt phức tạp hay có quá nhiều thuật ngữ khó hiểu. 

Vậy thì quay lại với cuốn sách của bạn, thử tự trả lời những câu hỏi sau:

– Cuốn sách của bạn viết về chủ đề gì?

– Bạn sẽ viết bằng giọng văn gì? (nhẹ nhàng ấm áp, hài hước dí dỏm, châm biếm phê phán, trang trọng lịch sự,…)

– Nếu đây là một cuốn sách hư cấu (fiction), có bao nhiêu nhân vật trong sách, mỗi nhân vật bạn sẽ xây dựng với hình tượng như thế nào, giọng điệu từng nhân vật ra sao?

Hãy xác định giọng điệu trước khi bắt đầu viết, để cuốn sách của bạn được chạm đến độc giả bạn muốn.

Kỹ thuật viết cơ bản khá trở lên

Đầu năm nay, khi vừa mới thông báo về khóa Hướng dẫn viết sách chỉ trong 3 tháng trên website, mình nhận được một email đăng ký từ một bạn sinh viên người Việt đang sống và học tập tại Hà Lan. Bạn ấp ủ viết một cuốn sách về chuyện du học, nhưng khi kiểm tra đầu vào, kết quả là bạn chưa đạt yêu cầu. Lý do bởi vì kỹ thuật viết của bạn chưa tốt, bài viết mắc lỗi diễn đạt khá nhiều. Thế là mình đã từ chối và cho bạn ấy lời khuyên nên luyện viết cơ bản trước.

Viết một bài dài 500 từ hay 1000 từ có thể với bạn không quá khó khăn, nhưng hoàn thành một cuốn sách với dung lượng 40.000 hoặc 50.000 từ không phải là chuyện đơn giản. Mà ở đấy, người viết cần phải biết cách sắp xếp bố cục nội dung sao cho hợp lý, viết làm sao để độc giả đọc và hiểu bạn muốn truyền tải điều gì. Nếu người đọc không hiểu, chứng tỏ cuốn sách của bạn chưa đủ tốt.

Hướng dẫn viết sách chỉ trong 3 tháng - Giúp bạn trở thành tác giả (phần 2)
Nguồn ảnh: Derek Pince Ministries, Unsplash

Vậy thì ở bước này, bạn cần làm gì?

– Lỗi diễn đạt: Ví dụ mình thường thấy nhiều bạn viết những câu như “Cậu rốt cuộc cậu muốn gì? hay “Tôi vào buổi chiều nay có một cuộc hẹn với vị giám đốc người Pháp”. Thì hai câu này mắc lỗi văn nói, nghĩa là người viết nghĩ gì viết nấy, nhưng chưa trau chuốt câu từ nên khiến độc giả khó hiểu. Vì vậy sửa lại nên là “Rốt cuộc cậu muốn gì?” và “Vào buổi chiều nay, tôi có một cuộc hẹn với vị giám đốc người Pháp”.

– Tránh lan man dài dòng: Để tránh lỗi này, bạn nên bám sát theo đề cương sách đã lập ra, viết hết chương này chuyển sang chương khác, không nhắc lại một vấn đề nhiều lần, không cố kéo dài ý ra để cho cuốn sách trở nên dày cộm nhưng nội dung thì rỗng. Mỗi một câu, một đoạn sẽ diễn tả một ý. Sau khi viết xong, bạn nhớ biên tập lại, nếu câu hoặc đoạn nào gạch bỏ đi nhưng nội dung vẫn không thay đổi thì nên mạnh dạn cắt bỏ.

– Sai ngữ pháp, chính tả: Khi viết, bạn nhớ chú ý câu có đầy đủ chủ ngữ, vị ngữ, mỗi câu diễn đạt một ý trọn vẹn. Ngoài ra bạn tránh viết lấp lửng, ngắt nghỉ không đúng chỗ, như vậy cuốn sách của bạn sẽ đứt đoạn, không liền mạch, khi đọc có cảm giác khúc khuỷu, quanh co. Ví dụ, mình thường hay đọc những câu như “Cô gái ấy. Mặc áo khoác màu xám bước đi trong màn mưa lạnh lẽo” hay “Câu chuyện đó hẳn người kia đã quên lãng. Nhưng tôi vẫn nhớ”. Lúc này, nên sửa lại là “Cô gái mặc áo khoác màu xám bước đi trong màn mưa lạnh lẽo” “Câu chuyện đó hẳn người kia đã quên lãng, nhưng sao tôi vẫn nhớ” 

Ngoài ra còn các lưu ý khác như:

– Quy tắc viết hoa, đặc biệt là tên các cơ quan, tổ chức,… 

– Sử dụng dấu câu phù hợp

– Trích dẫn thông tin trong sách

Đọc thêm:

Viết thư gửi bản thảo cho nhà xuất bản như thế nào?

Chọn thể loại nào để viết sách: tự truyện, hồi ký hay nhật ký?

Viết sách để xây dựng thương hiệu cá nhân – Lan tỏa giá trị bằng con chữ

Mình đã bán cuốn sách đầu tiên như thế nào? (Kinh nghiệm bán sách tự xuất bản)

Kỹ thuật thuật đào sâu – phân tích

Hướng dẫn viết sách chỉ trong 3 tháng - Giúp bạn trở thành tác giả (phần 2)
Nguồn ảnh: Clara Azevedo, Unsplash

Kể cả khi bạn viết sách hư cấu hoặc phi hư cấu, đều cần kỹ thuật đào sâu phân tích. Điều này sẽ khiến cho cuốn sách của bạn giá trị hơn, độc giả cảm thấy thỏa mãn khi tiếp nhận thông tin. Ngược lại, nếu một cuốn sách có nội dung hời hợt, thiếu điểm nhấn, họ sẽ ngần ngại mua thêm một cuốn sách khác của bạn nữa. Chinh phục độc giả từ cuốn sách đầu tiên, rồi bạn sẽ có thêm nhiều độc giả trung thành trong những tác phẩm kế tiếp.

Đối với sách phi hư cấu, mỗi thông tin cung cấp, bạn nên đào sâu phân tích làm cho nội dung thuyết phục hơn. Ví dụ cung cấp thông tin xác đáng, có dẫn chứng minh họa, đưa ra các giải pháp phù hợp. Chẳng hạn nếu bạn viết về tình trạng mất ngủ, có thể cung cấp thêm nguyên nhân, đưa ra các giải pháp. Nếu giải pháp thực tế thì độc giả lại càng hứng thú.

Tương tự với sách hư cấu, nếu nếu chỉ nói về nỗi buồn, độc giả sẽ không hiểu bạn buồn thế nào, do vậy bạn cần mô tả nó kĩ hơn. Ví dụ trong cuốn sách Nằm nghe gió thổi sau hè, thay vì viết “Tôi phát hiện ra hoa cỏ may cũng rất đẹp”, mình lại viết “Có lần đi ngang qua, những bông hoa cỏ may rung rinh trong nắng sớm khiến tôi một thoáng ngẩn ngơ. Thì ra loài hoa hoang dã ấy cũng lắm lúc đẹp như thế”.

Lưu ý khi sử dụng thông tin trích dẫn

Một điều quan trọng khi viết sách mà bạn cần lưu ý khi sử dụng thông tin trích dẫn trong sách.

Với những trích dẫn nguyên văn, bạn cần bỏ trong ngoặc kép, ghi nguồn chi tiết. 

Bên cạnh đó, hiện nay các thông tin được đăng tải trên mạng đa phần là sao chép, xào nấu qua lại khiến bạn khó biết chính xác nguồn thông tin mình cần ở đâu. Vậy thì mình gợi ý cho bạn: Nên trích dẫn thông tin từ những tờ báo uy tín, báo cáo khoa học, các nghiên cứu từ giáo sư, tiến sĩ,…

Khi trích dẫn thông tin, bạn lưu ý chỉ trích dẫn những thông tin mới nhất. Ví dụ bạn cần viết thông tin dân số thế giới hiện nay. Thời điểm bạn đang viết sách là năm 2026, thì số liệu bạn tham khảo nên là từ năm 2025 đến năm 2026. Trường hợp bạn trích dẫn số liệu từ năm 2024 trở về trước thì hiển nhiên thông tin này đã quá cũ, lỗi thời và không còn phù hợp.

Trong quá trình biên tập sách cho nhiều tác giả, mình nhận thấy rằng các bạn thường trích dẫn Wikipedia, thì đây là nguồn thông tin không thuyết phục. Lý do vì Wikipedia là một bách khoa toàn thư mở, người dùng có thể tùy ý sửa chữa kết quả, vì vậy nguồn thông tin này có thể chứa thông tin không chính xác.

Hy vọng những chia sẻ của mình sẽ giúp bạn hiểu hơn về quy trình viết sách. Phần cuối cùng của loạt bài Hướng dẫn viết sách chỉ trong 3 tháng, mình sẽ chia sẻ một số mẹo để vượt qua sự trì hoãn cũng như đánh bại chướng ngại mang tên “mất cảm hứng” để hoàn thành cuốn sách cho riêng mình nhé. Ngoài ra bạn cũng có thể ghé thăm anthu.net – một thương hiệu cho mình sáng lập để đọc thêm những câu chuyện thú vị về chuyện viết sách nhé.

Để lại một bình luận

Tổng hợp các nhà xuất bản sách hiện nay

Cách đây không lâu, một độc giả lớn tuổi nhắn tin hỏi nhờ mình tư vấn chọn nhà xuất bản (NXB) phù hợp để gửi bản thảo tập thơ thiếu nhi, vì chú ấy hiểu nhầm rằng mình làm trong cơ quan xuất bản. Thế là để giúp chú, mình

Đọc tiếp