Trước đây mình từng đọc một chủ đề trên page viết lách với câu hỏi đại ý thế này: “Tại sao các bạn lại thích văn/viết?” Một trong những câu trả lời khiến mình ấn tượng là: “Vì thích những con chữ và vẻ đẹp của từ ngữ, văn thơ.”
Những người làm content như chúng ta, đã nói quá nhiều về sự sáng tạo, cũng đã chia sẻ hàng trăm câu chuyện để làm thế nào thiết kế đẹp,… nhưng mình tin chắc ít bài viết nào đề cập đến tiếng Việt – những con chữ mà bạn và mình dùng hằng ngày.
Nhân tiện blog vừa mới “khai trương”, mình hy vọng có thể dùng những chính ngôn ngữ tiếng Việt thân thương này viết một bài về nó. Có thể nó không được hoàn hảo, cũng chẳng phân tích chuyên sâu như các chuyên gia. Tuy nhiên mình vẫn mong rằng phần nào mang đến cho các bạn một vài khía cạnh thú vị của tiếng Việt.
Tiếng Việt giàu đẹp
Đặc trưng của tiếng Việt
Tiếng Việt là ngôn ngữ chính để chúng ta giao tiếp hằng ngày cũng như viết lách. Vì thế chẳng phải ngẫu nhiên mà nó trở thành môn học bắt buộc từ những ngày ấu thơ. Có thể xem tiếng Việt là môn học “gốc rễ”, nhờ nó mà ta có thể viết hoàn chỉnh một câu, đúng ngữ nghĩa, đúng ngữ pháp.
Tiếng Việt thuộc ngôn ngữ đơn lập. Đơn vị cơ bản gồm từ/chữ (về mặt hình thái) và tiếng (về mặt ngữ âm). Từ bao gồm:
– Từ đơn.
– Từ phức: Từ ghép, từ láy.
– Ngữ cố định: Thành ngữ, quán ngữ.
Từ ngắn nhất trong tiếng Việt có thể coi là thán từ như “a”, “à”, “ừ”,… (gồm 1 chữ cái). Từ dài nhất trong tiếng Việt là “nghiêng” với 7 chữ cái.
Đâu chỉ có vậy, tiếng Việt còn có hệ thống thanh điệu gồm thanh ngang, huyền, ngã, hỏi, sắc, nặng. Thứ thanh điệu làm bất kỳ người ngoại quốc nào muốn học tiếng Việt đều nhăn mặt, tặc lưỡi.
Để nói về sự thú vị của tiếng Việt, dường như chẳng biết bao nhiêu là đủ. Mình thích chữ Việt ở chỗ, nó là được cấu tạo bởi các chữ cái La tinh với các ký hiệu a, b, c. Dĩ nhiên nó cũng có thêm các chữ cái khó nhằn khác như ă, â, đ, ê, ô, ơ, ư mà ngay xưa chúng ta thường nghêu ngao hát:
“O tròn như quả trứng gà
Ô thì đội mũ, ơ thì mang râu”
Sự thú vị của tiếng Việt
Chỉ riêng từ “bố” mà mỗi vùng miền, mỗi thời kỳ lại có cách gọi khác nhau. Ngày xưa, người ta thường gọi “thầy” hoặc “cậu mợ” thay cho “bố”. Bây giờ lại có thêm những từ như “cha”, “ba”, “tía”,… Hoặc từ “mẹ” lại có các cách gọi như “u”, “bu”, “bầm”, “mạ” (thời xưa); bây giờ người ta thường dùng “mẹ” hoặc “má”, một số nơi gọi là “mạ”, “mệ”.
Sau này khi đã đọc nhiều, mình phát hiện ra tiếng Việt không chỉ giàu mà còn thật sự đẹp. Có những từ cũ, phương ngữ mà đến khi tiếp xúc với sách vở, ta mới biết được nghĩa của chúng. Chẳng hạn như:
– “Đơn sai” (tính từ): không giữ đúng lời, thiếu trung thực (Theo Từ điển tiếng Việt Hoàng Phê).
– “Na ná” (từ cũ): gần như, giống như.
– “Ngày mơi” (phương ngữ Nam Bộ): ngày mai, ngày sẽ tới hôm sau.
– “Quày quả” (khẩu ngữ): có dáng điệu vội vã như đang quá bận, quá nhiều việc phải lo.
– “Tề chỉnh” (từ gốc Hán): Tề là đều, không so le; chỉnh là đều, ngay ngắn. “Tề chỉnh” hay đảo lại “chỉnh tề” là từ đúng, mang nghĩa ngay ngắn, gọn ghẽ, tăm tắp.
Mình thích tiếng Việt còn nhiều lý do khác. Bởi có những chữ vượt lên trên cả ý nghĩa đơn thuần của nó. Tựa như “thương”. Nói “tôi thương cậu”, từ “thương” ấy bao hàm cả sự yêu thích, tình yêu và sự trân trọng, nâng niu mà “tôi” dành cho “cậu ấy”. Đến bây giờ, mình vẫn nghĩ, khi nói “thương” một người, người ấy hẳn rất đặc biệt.
Có những từ ghép khi đảo ngược lại, chúng mang một sắc thái đôi khi khác ban đầu. Ví dụ như “mưa gió” – “gió mưa”, “nuối tiếc” – “tiếc nuối”, “bão dông” – “dông bão”, “năm tháng” – “tháng năm”, “hiu quạnh” – “quạnh hiu”,…
Bạn không nhất thiết phải là bậc thầy về tiếng Việt trong viết lách, tuy nhiên bạn phải nắm rõ được ý nghĩa về từng từ ngữ để áp dụng sao cho chuẩn nhất. Bởi những nghề liên quan đến con chữ… đòi hỏi bạn làm việc với chữ viết nhiều.
Nếu bạn không giỏi tiếng Việt, mình nghĩ rằng việc trau dồi cho mình thêm kiến thức là điều cần thiết. Tổng hợp những Fanpage tiếng Việt dưới đây chắc chắn bạn sẽ bất ngờ với kho tàng từ vựng dân tộc vô cùng phong phú đấy nhé.
Đọc thêm:
Chọn ngôn ngữ viết đúng đối tượng, bạn đã biết chưa?
Viết tốt hơn nhờ cải thiện chính tả và trau dồi vốn từ vựng
Tăng vốn từ tiếng Việt, chữa bí từ khi viết với Nằm nghe gió thổi sau hè
Chữa bí từ nhờ bí thuật: Giúp bạn cải thiện tình trạng bí từ khi viết lách
Ngày ngày viết chữ: 149.000 follow
Ngày ngày viết chữ hoạt động vào năm 2016 với công việc nghiên cứu về ngôn ngữ mẹ đẻ của chúng ta – tiếng Việt. Người sáng lập, Nguyễn Thùy Dung cũng chính là tác giả của 2 cuốn sách Từ vay hay dùng và Chữ xưa còn một chút này.
Nói qua về Ngày ngày viết chữ, mình coi nó như một cuốn Từ điển tiếng Việt online. Mỗi câu chuyện về ngữ nghĩa đều là sự đầu tư công phu và thu hút lượng lớn độc giả.
Hay ví dụ để chỉ việc chưa đưa ra quyết định được và phải trì hoãn hành động, người ta có các từ: “phân vân”, “lưỡng lự”, “do dự”, “chần chừ”. Theo bạn mỗi từ sẽ được dùng trong trường hợp nào? Cùng theo dõi phần giải thích của Ngày ngày viết chữ nhé.
Hiểu một cách đơn giản:
– Phân vân: Vì có nhiều lựa chọn.
– Lưỡng lự: Có hai lựa chọn không biết chọn cái nào.
– Do dự: Không biết có nên hành động không.
– Chần chừ: Không biết đã nên hành động chưa.
Tiếng Việt giàu đẹp: 48.000 follow
Dù bạn dùng con chữ để mưu sinh hoặc vì một lý do nào đó thì trước tiên bạn cần nắm vững được ý nghĩa các loại từ trong tiếng Việt. Như vậy bạn mới không mắc những lỗi cơ bản và có thể sáng tạo nội dung dựa trên các cơ sở đó.
Tiếng Việt giàu đẹp ra đời giúp bạn có một cách nhìn mới mẻ, thú vị hơn về con chữ chúng ta dùng hằng ngày. Fanpage gần 50.000 lượt theo dõi thường xuyên đăng tải các chủ đề về các từ hay nhầm lẫn. Tựa như:
– Chọc lét hay chọc léc?
– Mùi mẫn hay muồi mẫn?
– Làm dùm hay làm giùm?
– Co dãn hay co giãn?
– Xổ lồng hay sổ lồng?
– Dở ẹc hay dở ẹt?
Các bạn vui lòng xem đáp án cuối bài viết nhé!
Với cách lý giải chi tiết, đầy đủ và dựa trên các tư liệu lịch sử, Tiếng Việt giàu đẹp giúp bạn không còn bị nhầm lẫn trong việc dùng từ. Ngoài ra Fanpage này còn thường xuyên tổ chức các cuộc thi viết về ca ngợi, tôn vinh tiếng Việt.
Sơ Ngọc Chi Tâm: 400 like
Chắc hẳn các bạn sẽ rất bất ngờ bởi một Fanpage mới chỉ gần 400 like lại được giới thiệu trong bài này. Mình biết đến Sơ Ngọc Chi Tâm qua một trang confession về viết lách. Những kiến thức về từ vựng bạn ấy cung cấp cho độc giả vô cùng quý giá.
Sơ Ngọc Chi Tâm đem đến một góc tiếp cận từ vựng hoàn toàn mới nhờ vào việc giải thích các từ/cụm từ cũ trong tác phẩm văn học. Điển hình như:
– “Vu khoát” (từ cũ): Xa rộng, ý nói viển vông lông bông không hợp với thực tế.
Ví dụ: “Đó nào phải điều vu khoát.”
– “Ê chệ”: Nhơ nhuốc và nhục nhã.
Ví dụ: “Ê chệ bọn Việt gian!”
-“Khen lao”: Như khen ngợi.
Ví dụ: “Vốn tính thông minh thiên bẩm, em được các cô giáo yêu chiều, được họ hàng khen lao.” (Vũ Trọng Phụng)
-“Thức nhấp/Thức nhắp” (từ cũ): Thức ngủ, tỉnh giấc.
Ví dụ: “Đêm đêm thức nhấp mơ màng/Chộ hoàng lương chiêm mộng, thiếp sầu chàng ngẩn ngơ.” (Ca dao)
Với những tìm tòi tâm huyết về tiếng Việt qua các tác phẩm văn học xưa, trong tương lai Sơ Ngọc Chi Tâm chắc chắn sẽ còn được nhiều người biết đến.
Mình viết nhiều như vậy, chỉ để nói Tiếng Việt thật sự rất đẹp mà thôi!
————-
Đáp án: Chọc léc, muồi mẫn, làm giùm, co giãn, sổ lồng, dở ẹt.
