Có bao giờ bạn thắc mắc vì sao mình viết mãi không tiến bộ? Liệu phương pháp bạn đang áp dụng để luyện viết có thật sự hiệu quả? Vậy thì cùng mình tìm hiểu lý do đằng sau nhé. Với kinh nghiệm 2 năm làm writing mentor cho 100+ học viên (kể cả học viên đang sinh sống tại nước ngoài), mình tin là những bạn mới tập viết sẽ thấy bóng dáng mình trong đây.
Chỉ viết theo cảm xúc
Đọc lại một trang nhật ký hoặc dòng cảm xúc mà bạn viết gần đây nhất, bạn có nhận ra những lỗi sau:
– Viết sai chính tả.
– Câu thiếu chủ ngữ/vị ngữ.
– Diễn đạt lòng vòng, dài dòng.
– Câu văn lủng củng khó hiểu.
– …
Một trong những lý do khiến bạn viết mãi không tiến bộ là vì chỉ viết theo cảm xúc mà không chú ý đến chính tả, ngữ pháp. Vì vậy khi bài viết hoàn thành, bài chi chít những lỗi cơ bản. Đặc biệt có những câu diễn đạt mơ hồ, lủng củng mà chỉ có chính bạn mới hiểu (và dĩ nhiên độc giả không hiểu bạn viết gì).
Mình không phủ nhận lợi ích của viết theo cảm xúc, như là giúp bạn khơi thông dòng chảy; thoải mái thể hiện tình cảm, suy nghĩ; giải tỏa cảm xúc và “tự chữa lành”. Những bài dạng này phù hợp khi bạn mới bắt đầu, bởi vì chủ đề đơn giản, dễ viết và không đòi hỏi phải nghiên cứu chuyên sâu.
Tuy nhiên, nếu bạn muốn theo đuổi nghề viết, đừng chỉ viết theo cảm xúc. Hãy quan tâm nhiều hơn đến việc mình đã viết câu đúng ngữ pháp chưa, có lỗi lặp từ nào không, từ ngữ dùng có phù hợp không, mình có diễn đạt lòng vòng hay dài dòng không,… Hãy luyện tập để viết đúng thay vì cứ mãi viết theo cảm xúc, bạn nhé.
Chỉ viết khi có cảm hứng
Trong khóa học cơ bản Viết từ số 0 mà mình hướng dẫn 2 năm qua, có 2 trường hợp điển hình như là:
– Viết phụ thuộc vào cảm xúc, cảm hứng.
– Viết không đều đặn, thiếu kỉ luật.
Cả 2 trường hợp này đều dẫn đến một kết quả: chán viết, lười viết.
Những người làm nghề viết hoặc tập viết, đôi khi sẽ rơi vào tình trạng writer’s block, được hiểu như người viết mất cảm hứng, mất tập trung, bí ý tưởng,… Mình cũng từng trải qua giai đoạn đó khi viết cuốn sách đầu tay Nằm nghe gió thổi sau hè. Mất cảm hứng khiến cho cuốn sách của mình kéo dài hơn 1 năm mới hoàn thiện bản thảo.
Tuy nhiên, với người mới tập viết, sẽ rất nguy hiểm nếu các bạn luôn để mình rơi vào tình trạng “không cảm hứng nên không viết”. Bởi vì, một khi bạn ngừng viết, khi bắt đầu lại sẽ khó khăn gấp 2, gấp 3 lần.
Một bạn học viên thực hành viết hằng ngày, và khi đến chủ đề thứ 12, mình nhận thấy sự tiến bộ rõ rệt của bạn ấy theo thời gian. Tuy nhiên vì lý do “mất cảm hứng”, bạn quyết định ngừng viết và sau một tháng quay lại, bạn mắc lại các lỗi cơ bản hệt như ngày đầu bạn mắc phải. Thậm chí bạn còn bị bí ý tưởng viết – một trong những vấn đề mà suốt 15 ngày đầu học bạn đã giải quyết triệt để.
Để viết tốt hơn, bạn nên làm quen dần với việc mất cảm hứng và có phương án cải thiện, chẳng hạn ngừng viết và thư giãn 15 phút, đi dạo ngoài trời hoặc thay đổi không gian làm việc. Hãy làm bất cứ điều gì bạn muốn để thả lỏng bản thân, đôi khi cảm hứng sẽ sớm quay lại.
Đọc thêm:
Lộ trình viết cơ bản cho người mới bắt đầu
30 chủ đề luyện viết mỗi ngày giúp bạn viết tốt hơn
10 câu hỏi mà newbie thường thắc mắc về content writer
Cần chuẩn bị những gì khi trở thành người viết tự do (freelance writer)?
Viết không đều đặn
Sự thật là, nếu liên tục trì hoãn, viết không đều đặn và thiếu kỷ luật thì bạn sẽ chẳng bao giờ viết tốt hơn. Dĩ nhiên mình biết chia sẻ điều này hơi lý thuyết, giáo điều vì gần như ai cũng hiểu rõ “có chăm chỉ, sẽ có quả ngọt”.
Lấy ví dụ là bản thân mình, để trở thành một content writer, mình đã viết đều đặn suốt 11 tháng không ngừng nghỉ trên các cộng đồng viết lách và blog duongstory.com. Hiện tại, dù là tác giả của sách, hợp tác với nhiều thương hiệu khác nhau, mình vẫn duy trì viết hằng ngày suốt 3 năm qua. Mình chưa nghỉ ngày nào và cũng không có ý định nghỉ. Nhờ viết hằng ngày, mình được kết nối với nhiều dự án hay ho thay vì chủ động đi tìm kiếm khách hàng.
Hãy ngừng mơ trở thành một người viết thương mại với thu nhập 8 con số nếu cả tháng bạn chỉ viết được 1 bài. Điều này là phi thực tế. Ngay cả những học viên tốt nhất của mình, để có được dự án đầu tiên, các bạn cũng đã nỗ lực viết hàng chục chủ đề khác nhau, từ dễ đến khó, từ cơ bản đến nâng cao.
Viết không có mục đích
Những bạn mới tập viết, ban đầu chưa định hình được mình sẽ viết cho đối tượng nào, viết về lĩnh vực (ngách) gì, với giọng điệu nào,… Do đó các bạn thường chọn viết tự do, quá trình này kéo dài 2-3 tháng. Tuy nhiên sau đó, nếu bạn vẫn tiếp tục viết tự do không có mục đích rõ ràng, nghĩa là lúc này bạn đang dậm chân tại chỗ.
Việc viết chỉ thật sự hiệu quả khi bạn tự trả lời được câu hỏi “Mục đích tôi viết bài này là gì?”. Đừng để độc giả đi lòng vòng trong những bài viết không đầu không cuối của bạn, cuối cùng họ sẽ rời đi vì không hiểu thông điệp của bạn là gì, bạn viết bài này để làm gì. Hãy xác định mục đích viết sau khi đã “trải nghiệm” viết tự do, bạn nhé.
Mình thường chia sẻ với các bạn newbie rằng, nên dành 2-3 tháng đầu để luyện viết, có thể viết chủ đề tự do. Tiếp đến, bạn hãy suy nghĩ về ngách, như là “mình sẽ viết cái gì, viết cho ai, viết thế nào.” Chỉ khi bạn sáng tỏ được đích muốn đến, lúc đó con đường mới thật sự hiện ra rõ ràng.
Viết không có người chỉnh sửa
Lý do cuối cùng khiến bạn viết mãi không tiến bộ, là do bạn không biết mình sai ở đâu để sửa. Cứ thế lỗi sai tiếp diễn thành vòng tuần hoàn, và bạn mắc kẹt trong vòng tuần hoàn ấy.
Năm ngoái, có một bạn tìm đến mình. Trong buổi trao đổi (thường khóa học của mình sẽ có buổi meeting để đảm bảo học viên hiểu rõ về lộ trình và cách thức trước khi vào học), bạn chia sẻ đã viết 2 tháng rồi thế nhưng không tiến bộ. Sau khi xem bài viết đầu tiên và bài viết 50 của bạn, mình nhận ra vấn đề: Lỗi sai bạn mắc trong bài đầu tiên, đến bài thứ 50 vẫn còn xuất hiện. Nghĩa là bạn không nhận ra đó là lỗi sai, bởi vì không ai nói cho bạn điều đó cả.
Tại một số cộng đồng, có rất nhiều cây viết sẵn lòng chia sẻ, góp ý cho nhau để cùng tiến bộ. Bạn có thể tham gia luyện viết, đôi khi lại được các thành viên trong cộng đồng góp ý, tư vấn. Tuy nhiên, điều này cũng tiềm ẩn rủi ro, khi người nhận xét cho bạn lại chưa đủ kiến thức chuyên môn, chính vì vậy dễ dẫn đến việc từ bài đúng sửa thành sai.
Nếu bạn là newbie và đang ấp ủ giấc mơ trở thành người viết tự do, vậy thì điều gì khiến bạn viết mãi không tiến bộ? Nếu bạn đang tìm kiếm một mentor đồng hành, tham khảo các khóa học kèm cặp 1:1 để viết tốt hơn của mình nhé. Năm 2024, tất cả các khóa học của mình sẽ có sự thay đổi về nội dung học cũng như học phí, vì vậy bạn có thể tranh thủ đăng ký sớm để nhận được học phí tốt hơn. Lưu ý: Thời gian đăng ký trước ngày 30.12.2023 (và bạn có thể học vào bất kỳ khoảng thời gian nào trong năm 2024).
